تجهیزات ایمنی کار تا حد زیادی مخاطرات موجود در محیط کار را کاهش داده و باعث افزایش اطمینان خاطر کارگران در هنگام انجام کار خواهند شد. به دلیل اهمیت بالای این موضوع، در این مقاله قصد داریم به بررسی آن پرداخته و لزوم استفاده از تجهیزات ایمنی کار و همچنین انواع این تجهیزات را به صورت موردی بررسی نماییم. لذا در صورتی که یک کارفرما و یا نیروی کار شاغل در محیط‌های پرخطر هستید، برای کسب آگاهی‌های لازم در این زمینه، دعوت می‌کنیم در ادامه با ما همراه باشید.
به گزارش تاسیسات نیوز، یکی از موارد مهمی که باعث بهبود راندمان نیروی کار و افزایش انگیزه آنان برای تلاش مضاعف می‌شود، ایمنی محیط کار و استفاده از تجهیزات ایمنی کار است. طبیعتا هر فردی از کار کردن در یک محیط پر خطر و تحت شرایط خطرناک گریزان است و در چنین شرایطی، همواره دچار استرس ناشی از ترس خواهد بود که این موضوع باعث کاهش بهره‌وری در کسب و کار خواهد شد.
مهمترین رکن هر کسب وکاری را باید نیروی کار آن دانست. چرا که بدون وجود نیروی کار، در بسیاری از موارد، کسب و کاری هم وجود نخواهد داشت. از طرفی، بازدهی و موفقیت هر کسب و کاری، تا حد بسیار زیادی، در گرو داشتن نیروی کار فعال، با انگیزه و ماهر است.
به هر اتفاق دور از انتظار و پیش‌بینی نشده‌ای که باعث به وجود آمدن آسیب و خسارت شود، حادثه می‌گویند. این اتفاق اگر در حین کار رخ دهد و موجب آسیب به نیروی کار حاضر در محیط کار شود، حادثه ناشی از کار نامیده می‌شود. هر ساله حوادث بسیاری در محیط‌های کاری رخ می‌دهد که باعث اتلاف نیروی کار، بروز چالش‌های جدی برای کارگران آسیب دیده و خانواده‌های آن‌ها و ایجاد خسارات اقتصادی برای کسب و کارها و اقتصاد جوامع می‌شود. به طور کلی، دو عامل اصلی باعث بروز حوادث ناشی از کار می‌شوند که عبارتند از: شرایط غیر ایمن و اعمال غیر ایمن.
برای پیشگیری از بروز حوادث ناشی از کار، باید از اصول ایمنی پیروی شود. اصول ایمنی قواعدی هستند که باعث ایجاد شرایط ایمن می‌شوند که کارکنان را از خطرات مختلف دور نگه داشته و سلامتی آن‌ها حفظ می‌گردد. ایجاد ایمنی مطلق و ۱۰۰ درصد ممکن نیست و نمی‌شود عوامل خطر را به صورت کامل کنترل کرد، لذا بهتر است که علاوه بر ایجاد ایمنی در محیط، پرسنل مشغول به کار نیز از تجهیزات ایمنی کار استفاده نمایند تا در صورت بروز حوادث غیرمترقبه، دچار آسیب جانی نشوند.
وظیفه تهیه تجهیزات ایمنی کار بر عهده چه کسی است؟
ممکن است این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که تجهیزات ایمنی لازم برای پرسنل را چه کسی باید تهیه کند. آیا این کار بر عهده خود کارکنان است یا که کارفرما موظف به انجام آن است؟ برای پاسخ به این سوال، به قانون رجوع می‌کنیم. ماده ۹۱ قانون کار این سوال را پاسخ می‌دهد:
«کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلف هستند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به‌آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل‌های مربوطه کارگاه هستند.»
مسئول ایمنی کارکنان در هر کسب و کاری، مدیر آن کسب و کار است که باید محیط کار را ایمن نماید. برای این منظور، کارفرما یا مدیر کسب و کار باید به شناسایی و ارزیابی عوامل خطر موجود در محیط کار بپردازد و سپس برای کنترل این عوامل خطر چاره اندیشی نموده و محیط کار را ایمن‌سازی کند. بعد از آن، باید پرسنل را به تجهیزات ایمنی مناسب و کافی تجهیز نموده و آموزش‌های لازم در این زمینه را به آن‌ها ارائه نماید. پرسنل نیز وظیفه استفاده صحیح از این تجهیزات و همچنین نگهداری از آن‌ها را برعهده دارند.
تجهیزات ایمنی کار شامل چه مواردی می‌شود؟
بسته به نوع کار و میزان خطرات، انواع مختلفی از تجهیزات ایمنی کار وجود دارد که در هر کسب و کار و هر شرایطی، بخشی از آن‌ها باید توسط پرسنل مورد استفاده قرار گیرند. از متداولترین تجهیزات ایمنی می‌توان به کلاه ایمنی، ماسک، کفش ایمنی، عینک ایمنی و دستکش ایمنی اشاره کرد. همانطور که مشاهده می‌فرمایید، هر کدام از این تجهیزات، برای محافظت از قسمتی از بدن در برابر خطرات ایجاد شده‌اند. در ادامه به معرفی هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.
کلاه ایمنی
از کلاه ایمنی برای محافظت از سر و به خصوص جمجمه در برابر ضربات مختلف، سقوط اشیاء و تماس مواد شیمیایی خطرناک استفاده می‌شود. یک کلاه ایمنی مناسب، باید سبک، راحت، محکم، ضربه‌گیر و مقاوم به نفوذ آب و مایعات مختلف باشد.
علاوه بر این، در یک کلاه ایمنی استاندارد باید بین قسمت داخلی و خارجی، حدود ۲.۵ تا ۳ سانتی فاصله ایجاد شود. این فاصله که فضای محافظ نامیده می‌شود، ضربه وارد شده بر کلاه را روی کل کلاه توزیع نموده و از اعمال نیروی زیاد و ناگهانی به یک قسمت از جمجمه پیشگیری می‌کند.
عینک ایمنی
چشم‌ها یکی از مهمترین و حساس‌ترین اعضای بدن هستند که بدون آن‌ها زندگی و کار برای انسان بسیار مشکل خواهد شد. کوچک‌ترین آسیبی به این عضو حساس، می‌تواند عواقبی جبران‌ناپذیر در پی داشته باشد و انسان را در تمام طول زندگی با عواقب این آسیب مواجه کند. از همین رو، حداکثر محافظت از چشم‌ها در محیط‌های کاری پر خطر باید انجام شود، که برای این کار از انواع عینک‌های ایمنی استفاده می شود.
این عینک‌ها در مشاغل مختلفی همچون تراشکاری، جوشکاری، ریختگری، دندانپزشکی و کارهای آزمایشگاهی کاربرد داشته و مانع ورود ذرات فیزیکی و یا مواد شیمیایی و عفونی خطرناک به چشم می‌شوند. یک عینک ایمنی مناسب باید بر روی چشم حفاظت کافی ایجاد نماید، میدان دید و وضوح دید انسان را مختل نکند، به راحتی قابل استفاده باشد، لنز آن از جنس پلاستیک یا شیشه محکم و نشکن بوده و بدنه‌ای یکپارچه، بدون منفذ و غیرحساسیت‌زا داشته باشد.
دستکش ایمنی
بیشتر کارها با دست‌ها انجام می‌شوند و بدون داشتن دو دست سالم، کار کردن تا حد بسیار زیادی سخت می شود. از طرفی، چون دست‌ها مدام در تماس با ابزارها و مواد گوناگون هستند، همواره احتمال آسیب به آن‌ها وجود دارد. برای پیشگیری از چنین پیشامدی باید حتما چاره‌ای اندیشید که این چاره در بیشتر موارد، استفاده از دستکش ایمنی است.
دستکش‌های ایمنی از دست‌ها در برابر آسیب‌های مختلف مانند برق‌گرفتگی، آسیب‌های فیزیکی، سوختگی و آسیب‌های ناشی از مواد شیمیایی، حساسیت‌زا و عفونی محافظت می‌کند. انواع مختلفی از دستکش‌های ایمنی با ویژگی‌های متفاوت وجود دارد و برای هر نوع کار و یا محیطی، باید از دستکش مخصوص آن کار و محیط استفاده نمود. به طور کلی، دستکش‌های ایمنی باید با دوام و مقاوم بوده و از انعطاف پذیری مناسبی برخوردار باشند. علاوه بر این موارد، بسته به نوع کار، دستکش‌های ایمنی می‌توانند ضد برش، ضد الکتریسیته، ضد حرارت و یا ضد آب باشند.
کفش ایمنی
برای محافظت از پا در برابر سقوط اجسام سنگین بر روی آن، حرارت، برق گرفتگی و تماس با مواد شیمیایی خطرناک، از کفش‌های ایمنی استفاده می‌شود. این کفش‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام برای نوعی از کار و محیط خاصی طراحی شده‌اند. از همین رو، در هنگام تهیه آن‌ها، باید به نوع کار و نوع خطرات موجود در محیط کار دقت نمود.
به طور کلی، یک کفش ایمنی مناسب باید سبک بوده و طراحی و ساخت آن با فیزیک پا متناسب باشد. کارگران باید در زمان‌های طولانی کار این کفش‌ها را به پا داشته باشند و در صورت نامناسب بودن وزن یا طراحی، ممکن است به پا آسیب رسانده و راندمان کاری را کاهش دهند.
علاوه بر این، کفی این کفش‌ها باید پاشنه‌ی استانداردی داشته و از جنس مناسبی تهیه شود تا در برابر سر خوردن، نفوذ مواد خطرناک به کفش و برق‌گرفتگی از فرد محافظت نمایند. برخی از این کفش‌ها نیز دارای یک قالب فلزی از جنس فولاد آبکاری شده هستند که به منظور جلوگیری از آسیب به پا در اثر سقوط اجسام، در کفش‌ها تعبیه شده است. مقاومت این قالب‌های فلزی به طور استاندارد باید به گونه‌ای باشد که از پا در برابر ضرباتی با حداقل ۲۰۰ ژول انرژی محافظت نماید. یعنی اگر جسمی ۱۰ کیلوگرمی از ارتفاع دو متری بر روی آن سقوط کرد، آسیبی به پا وارد نشود.
